konstitusyonal ng pilipinas artikulo9

 a mga karaniwang tadhana

seksiyon 1 ang mga  komisyong konstitusyonal na dapat na malaya ang komisyon sa serbisyo sibil,komisyon sa halalan atkomisyon sa awdit

seksiyon 2 ang sinomang kagawad ng isang komisyong konstitusyonal sa panahon ng kanyang panunungkulan ay hindi dapat humawak ng ibang katungkulan o trabaho .hindi rin siya dapat magpraktis ng anomang propesyon o aktibong aktibong mamahala o mangasiwa ng anomang negosyo na sa ano pa mang paraan ay maaring makaugnay sa mga gawain ng kanyang katungkulan  ni hindi dapat maging interesado sa pananalapi ng tuwiran o di tuwiran sa anomang kontrata sa o sa anomang prangkisa  o pribelehiyong kaloob ng pamahalaan o anomang bahagi  sangay o instrumentaliti niyon kasama ang mga korporasyon ari  o kontrolado ng pamahalaan o ang mga sangay nito

seksiyon 3 ang mga sahod ng tagapangulo at ng mga komisyonado ay dapat itakda ng batas at hindi dapat bawasan sa panahon ng kanilang panunungkulan 

seksiyon 4 dapat humirang ang mga komisyon konstitusyonal ng mga kanilang pinuno at kawani ayon sa batas

seksiyon 5 dapat magtamasa  ng pagsasarili sa pananalapi  ang mga komisyon dapat na kusa  at regular na ipalabas ang kanilang pinagtibay na taunang laang gugulin

seksiyon 6 ang bawat komisyon en banc ay maaring maglagda ng sarili nitong mga tuntunin tungkol samga pleading at praktis dito o alinmang tanggapan nito gayonman ang mga tuntuning iyon ay hindi dapat magbawas magdagdag  o magbago ng mga karapatang makabuluhan

seksiyon 7 ang bawat komisyon ay dapat tumupad ng iba pang mga gawain na maaaring itadhana ng batas

seksiyon 8 dapat pagpasyahan ng bawat komisyon  sa pamamagitan ng mayoryang boto ng lahat ng mga kagawad nito ang anomang kaso o bagay na iniharap sa pagpapasya o paglutas nito sa loob ng animnapung araw mula sa petsa ng pagkakaharap niyon ang isang kaso o bagay ay itinuturing na iniharap sa pagpapasya o paglutas sa sandaling iharap ang panghuling pleading brief o memorandum na itinakda  ng mga tuntunin ng komisyon o ng komisyon na rin. matangi kung naiiba ang itinadhana ng konstitusyong ito o ng batas ang anomang pasya utos o hatol ng bawat komisyon ay maaaring idulog sa bisa ng certiorari sa kataas katasang hukuman ng naghahabol na panig sa loob ng tatlumpong araw pagkatanggap ng isang sipi niyon

  b  ang komisyon sa serbisyo sibil

seksiyon 1 ang serbisyo sibil ay dapat pangasiwaan ng serbisyo sibil na binubuo ng isang tanggapan at dalawang komisyonado na dapat ay mga katutubong inaanak na mamamayan ng pilipinas at sa panahon ng paghihirang sa kanila tatlumpot limang taon man lamang ang gulang may subok na kakayahan sa pangangasiwaang pambayan at hindi kailanman naging kandidato sa anomang katungkulan  halal sa halalang iniraos kagyat bago ang kanilang pagkakahirang

seksiyon 2 ang tagapangulo at ang mga komisyonado ay dapat hirangin ng pangulo sa pagsasang ayon ng komisyon sa paghirang para sa isang taning na panahon ng panunungkulan na pitong taon na di na muling mahihirang sa mga unang nahirang ang tagapangulo ay dapat manungkulan sa loob ng pitong taon  ang isang komisyonado sa limang taon at ang isa pang komisyonado sa tatlong taon na dina muling mahihirang ang paghirang ukol  sa anomang bakante ay dapat lamang  di natapos na bahagi ng taning na panahon ng panunungkulan ng hahalinhan  kailanman  ay hindi dapat hirangin o italaga ang sino mang kagawad sa katayuang pansamantala o nanunungkulan

seksiyon 2 (1)sumasaklaw ang serbisyo sibil sa lahat ng mga sanga  bahagi  instrumentaliti at sangay ng pamahalaan kasama ang mga corporasyong ari o kontrolado  ng pamahalaanna may orihinal na karta

seksiyon 2 (2) ang mga paghirang sa serbisyo sibil ay dapat gawin lamang ayon sa kanilang merito at kabagayan  na pagpapasyahan hanggat maaari at maliban sa mga katungkulang nagpapasya ng patakaran lubhang kumpidensiyal  o totoong teknikal sa pamamagitan ng paligsahang pagsusulit

seksiyon 2 (3) hindi dapat matiwalag o masuspindi ang sinumang pinuno o kawani ng serbisyo sibil maliban sa itinadhana ng batas 

seksiyon 2 (4) ang sinomang pinuno o kawani sa serbisyo  sibil ay hindi dapat lumahok nang tuwiran o di tuwiran sa alinmang pangangampanya  sa halalan  o sa iba pang pampartidong gawain sa pulitika

seksiyon 2 (5) hindi dapat ipagkait sa mga kawani ng pamahalaan ang karapatang magtatag ng sariling organisasyon

seksiyon 2 (6) ang mga pansamantalang kawani  ng pamahalaan ay dapat bigyan  ng proteksiyon gaya ng maaring itadhana ng batas 

seksiyon 3 bilang punong sangay pantauhan  ng pamahalaan ang komisyon ng sebisyo sibil  ay dapat magpairal ng isang career  service at magpatibay ng mga panukalang magpapasulong ng kasiglahan kahusayan karangalan kahandaan pag unlad at paggalang sa serbisyo sibil dapat nitong palakasin  ang sistema ng merito  at gantimpala pagsama samahin ang lahat ng mga palatuntunan sa pagpapaunlad ng yamang tao para sa lahat ng antas at ranggo at isakatatagan ang isang kaligiran sa pamamahala na naangkop sa kapanagutang pambayan ito ay dapat magharap sa pangulo at sa kongreso  ng taunang ulat tungkol sa platuntunang pantauhan nito

seksiyon 4 ang lahat ng mga pinuno at mga kawaning pambayan ay dapat manumpa o magpatotoo na ipinasasanggalang  at ipagtatanggol ang konstitusyong ito

seksiyon 5 dapat magtadhana ang kongreso ng mga pamantayan sa sweldo ukol sa mga pinuno at kawani ng pamahalaan kasama na rin ang mga korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan na may mga orihinal na karta na isinaalang alang ang uri ng mga pananagutan na nauukol at ang mga kwalipikasyon hinhingi para sa kanilang mga katungkulan

seksiyon 6 ang sinomang kandidato na natalo sa alhmang halalan ay hindi dapat hiranginsa loob ng isang taon makaraan ang halalang iyon sa alinmang katungkulan sa pamahalaan o sa alinmang korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan  o sa mga sangay nito

seksiyon 7 hindi magiging karapat dapat ang sino mang pinunong halal sa paghirang  o pagtatalaga sa alinmang  katungkulan  o posisyong pambayan sa panahon ng kanyang panunungkulan

 matangi kung kinakailangan ng batas o ng mga pangunahing gawain ng katungkulan hindi dapat humawak ang sino mang halal na pinuno ng anomang iba pang katungkulan o trabaho sa pamahalaan o alinmang bahagi  sangay o instrumentaliti  niyom kabilang ang mga korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan o sa mga sangay nito

seksiyon 8 ang sinomang halal o hinirang na pinuno o kawaning pambayan ay hindi dapat tumanggap ng dagdag doble o di tuwirang sweldo maliban kung tiyakan ipinahihintulot ng batas ni tumanggap ng anomang regalo pabuya katungkulan o anomang uri ng titulo mula sa alinmang banyagang pamahalaan nang walang pagsangayon ang kongreso 

ang mga pensiyon o gratwiti ay hindi dapat ituring na dagdag doble o di tuwirang kompesasyon

apointment

c komisyon sa halalan     

seksiyon 1 (1) dapat magkaroon ng mga komisyon sa halalan na binubuo ng isang tagapangulo  at anim na mga komisyonado na dapat ay mga katutubong inaanak na mamamayan ng pilipinas at sa panahon ng paghihirang sa kanila tatlumpot limang taon man lamang ang gulang naghahawak ng titulo sa kolehiyo  at hindi kailanman naging kandidato sa anomang katungkulan halal sa halalan kagyat na sinundan  gayon man ang mayorya nito kasama na ang tagapangulo  ay dapat na mga kabilang sa phlipinne bar  na nagpraktis bilang abogado sa loob ng sampung taon man lamang

seksiyon 1 (2) ang tagapangulo at ang mga komisyonado ay dapat hirangin ng pangulo sa pagsang ayon n komisyon sa paghirang commission on apointment sa isang pitong taon taning ng panunungkulan na di na muling mahihirang  sa unang nahirang tatlong kagawad ang manunungkulan sa loob ng pitong taon dalawang kagawad sa limang taon  at ang mga natitirang kagawad sa tatlong taon  na di na muling mahihirang  ang paghirang ukol sa anomang bakante ay dapat lamang na  sa di natapos na bahagi ng taning na panahon ng panunungkulan ng hahalinhan kailanman ay hindi dapat hirangin o italaga ang sinomang kagawad sa katayuang pansamantala o nanunungkulan 

seksiyon 2 dapat tumupad ng sumusunod na mga kapangyarihan at mga gawain ang komisyon sa halalan 

seksiyon 2(1) magpatupad at mamahala sa pagpapatupad ng lahat ng mga batas at regulasyon na kaugnay ng pagdaraos ng halalan plebisito initiative reperendum  at recall

seksiyon 2(2) gampanan ang ekslosibong orihinal na hurisdiksyon sa lahat ng mga  hidwaan tungkol sa mga halalan mga kinalabasan at mga katangian ng lahat na mga pinunong panrehiyon panlalawigan at panglungsod  at hurisdiksyong paghahabol sa lahat ng mga hidwaan na kinasasangkutan ng mga halal na pinuno ng bayan na pinasyahan ng mga hukuman ng paglilitis na pangkalahatan ang hurisdiksyon  o kinasasangkutan ng mga halal na pinuno  ng baranggay na pinasyahan ng mga hukuman ng paglilitis na natatakdaan ang hurisdiksyon 

ang mga desisyon mga pangwakas na utos o mga kapasyahan ng komisyon tungkol sa mga hidwaan sa halalan na kinasasangkutan ng mga katungkulang halal sa bayan at sa baranggay ay dapat na pangwakas maipapatupad at hindi maipaghahabol

ang mga desisyon mga pangwakas na utos  o mga kapangyarihan  ng komisyon tungkol sa mga hidwaan sa halalan na kinasangkutan ng mga katungkulan  halal sa bayan  at baranggay ay dapat na pangwakas maipapatupad at hindi maipaghahabol

seksiyon 2 (3) magpasya matangi roon sa mga may kinalaman sa karapatan sa pagboto  sa lahat ng mga suliranin tungkol sa mga halalan kasama ang pagpapasya sa bilang at kinalagyan  ng mga bobohan paghirang ng mga pinuno at mga inspektor ng halalan at pagrerehistro ng mga botante

seksiyon 2(4)magsugo sa pagsang ayon ng pangulo sa mga sangay at kasangkapangtagapagpatupad ng batas ng pamahalaan  kasama ang sandatahang lakas ng pilipinas  ukol sa tanginglayuning matiyak ang malaya maayos malinis mapayapa at kapanipaniwalang halalan 

seksiyon 2 (5)irehistro  pagkaraan  ng sapat na paglalathala ang mga partido  mga organisayon  o mga koalisyong pampulitika na bukod sa iba pang mga kahingian ay kinakailangang magharap ng kanilang  plataporma  o programa ng pamahalaan at kilalanin ang mga lingkod bayan  ng komisyon ng halalan hindi dapat irehiistro ang mga denominasyon at mga sektang panrelihiyon dapat ding tanggihan ang pagrerehistro sa mga naghahangad makamit ang kanilang mga layunin sa pamamagitan ng karahasan o mga labag na kaparaanan o tumatangging itaguyod at talimahin ang saligang batas na ito o sinusoportahan ng alinmang banyagang pampamahalaan  voluntary movement

ang mga kontribusyong pinansyal sa mga partido organisasyon koalisyon o kandidatong pampulitika  mula sa banyagang pamahalaan at mga sangay niyon na may kaugnayan sa mga halalan ay itinuturing na panghihimasok sa mga gawaing pambansa at kapag tinanggap magigng karagdagang batayan sa pagkansela sa pagkakarehistro nila sa komisyon  bukod sa iba pang parusa na maaringitakda ng batas

seksiyon 2 (6)batay sa biniripikang sumbong o sa pagkukusa nito magharap ng mga petisyon sa hukuman ukol sa paglalakip o pagwawaksi ng mga botante sa rehistro ng mga kwalipikadong botante siyasatin at kung nararapat usigin ang mga paglabag sa mga batas sa halalan  kasama ang mga kagawaran  o pagkukulang na itinuturing na pandaraya mga pagkakasala at masasamang gawainsa halalan

seksiyon  2 (7) itagubilin sa kongreso ang mabisang mga hakbangin upang mapaliit ang gastos sa halalan gayundin ang pagtatakda  ng mga lugar na paglalagyan ng mga kagamitan sa propaganda at magpigil at maparusahan ang lahat ng uri  ng mga pandaraya mga pagkakasala at masamang gawain sa halalan at mga panggulong pagkandidato

seksiyon 2(8) itagubilin sa pangulo ang pag aalis sa sino mang pinuno o kawani na isinugo nito o ang pagpapataw ng anomang iba pang aksyong disiplinaryo  dahil sa paglabag o pagwawalang bahala o pagsuway sa mga tagubilin utos o pasya nito at

seksiyon 2 (9) iharap sa pangulo at sa kongreso ang komprehensibong ulat tungkol sa pamalakad ng bawat halalan plebesito iniative referendum o recall

seksiyon 3 ang komisyon sa halalan  ay maaaring magpasiya en anc o sa dalawang dibisyon at dapat maglagda ng mga alituntunin ng pamamaraan  nito upang mapadali ang pagpapasya sa mga kaso sa halalan kabilang ang mga hidwaan bago iproklama ang nanalo ang lahat ng gayong mga kaso  sa halalan ay dapat dinggin at pasyahan sa dibisyon ;regional (1 to 18)governor sungka; sa pasubaling ang mga mosyon sa rekomendasyon ng mgapasya ay dapat pasyahan  ng komisyon en banc=sungka?

seksiyon 4 ang pagtatamasa o pagsasagamit ng lahat ng mga prangkisa o permit para sa operasyon ng transportasyon at iba pang mga kagamitang pambayan midya ng pahatiran  o kabatiran  lahat ng ga kaloob mga pribelehiyong natatangi o mga konsesyong ipinagkaloob ng pamahalaan o anumang bahagi sangay o instrumentaliti  niyon kasama ang alinmang korporasyon ari o kontrolado ng pamahalaan  ay maaaring pangasiwaan at isaayos ng komisyon sa panahon ng halalan layunin ng gayong pangngasiwa at pagsasaayos  na matiyak ang timbang ng pagkakataon panahon puwang at karapatang sumagot kasama na ang makatwiran at timbang na singil ukol doon sa mga kampanya at porum sa pagbibigay ng impormasyon sa madla ng mga kandidato sa layuning matiyak ang malaya maayos malinis mapayapa  at kapanipaniwalang halalan 

seksiyon 5 ang alinmang patawad amnestiya parole o suspensiyon ng kaparusahan sa paglabag sa mga batas  tuntunin at mga alituntunin ng halalan ay hindi dapat ipagkaloob ng pangulo nang walang pag sang ayon tagubilin ng komisyon 

seksiyon 6 dapat pahintulutang mamukadkad  ang isang malaya at lantad na sistemang partido alinsunod sa malayang pagpili ng taong bayan  na sasa ilalim lamang sa mga tadhana  ng artikulong ito

seksiyon 7 hindi dapat maging balido ang anomang boto para sa alin mang partido organisasyon o koalisyon pampulitika matangi sa maaaring itadhana sa konstitusyong ito sa ilalim ng party list  system  

seksiyon 8 ang mga partido o organisasyon  o koalisyong pampulitika na nakarehistro sa ilalim ng partylist system  ay hindi dapat magkaroon  ng kinatawan sa mga lupon ng pagrerehistro  ng mga botante  sa  mga lupon ng mga inspektor sa halalan sa mga lupon ng mga tagabillang  o iba pang katulad  ng mga lupunan gayon man sila ay dapat bigyan ng karapatang humirang  ng mga bantay halalan alinsunod sa batas

seksiyon 9 maliban kung naiiba ang itinakda ng komisyon  sa mga natatanging kalagayan ang panahon ng halalan ay dapat magsimula  siyamnapung araw bago sumapit ang araw ng halalan at dapat magtapos tatlumpung araw pagkaraan niyon

seksiyon 10 ang mga kandidatong bonifide para sa anomang katungkulang pambayan ay dapat maging ligtas sa anomang anyo ng panliligalig at diskriminasyon

seksiyon 11 dapat maglaan sa regular o natatanging laang gugulin ng mga pondo na sinertipikahan ng komisyon na kinakailangang panggastos sa pagdaraos ng regular at natatanging mga halalan mga plebisito initiative  mga referendum at recall at sa sandaling mapagtibay dapat na kusang ipalabas sa pamamagitan ng sertipikasyon  ng tagapangulo ng komisyon

d ang komisyon ng audit

seksiyon 1 dapat magkaroon ng isang komisyon sa awdit  na bubuuin ng isang tagapangulo at dalawang komisyonado na dapat mga katutubong inaanak  na mga mamamayan ng pilipinas  at sa pnahon ng pagkakahirang sa kanila  tatlongput limang taon man lamang ang gulang mga certified public accountant  na hindi kukulangin sa sampung taon ang karanasan sa pagaawdit  o kabilang sa philippine bar na nagpraktis bilang abogado sa loob ng sampunt taon man lamang at hindi kailanman naging kandidato sa anomang katungkulang halal sa halalan iniraos kagyat bago isinagawa ang kanilang pagkakahirang kailanman ay hindi dapat na magkatulad ng propesyon ang lahat ng mga kagawad ng komisyon

seksiyon 2 ang tagapangulo at ang mga komisyonado ay dapat hirangin ng pangulo sa pagsang ayon ng komisyon sa paghirang sa isang pitong taont aning na panahon ng panunungkulan na di na muling mahihirang  sa mga unang nahirang ang tagapangulo ay dapat manungkulan sa loob ng pitong taon  ang isang komisyonado sa limang taon at sa iba pang komisyonado tatlong taon  na di muling mahihirang ang pagkahirang sa anomang bakante ay dpat na ukol lamang sa di natapos na bahagi ng taning na panahon ng panunungkulan ng hahalinhan kailanman ay hindi dapat hirangin o italaga ang sino mang kagawad sa kalagayang pansamantala o nanunungkulan

seksiyon 2 (1)dapat magkaroon ang komisyon sa awdit ng kapangyarihan awtoridad at tungkulin magsuri mag awdit at mag ayos ng lahat ng mga kwentang nauukol sa tinanggap at kinita  mga panggastos o paggamit ng mga pondo at ariarian na nauukol ari o iniingatan lamang bilang katiwala ng pamahalaan o anoman sa mga bahagi sangay o kasangkapan niyon kasama ang mga korporasyon ari o kontrolado ng pamahalaan na may mga orihinal na karta at sa batayang post awdit ang a:mga kalupunan mga komisyon at mga tanggapan konstitusyonal na pinagkalooban ng pagsasarili sa pananalapi sa ilalim ng konstitusyong ito income tax return b: awtonimus na mga dalubhassan at pamantasang pampamahalaan regional c:iba pang mga korporasyon  ari o kontrolado ng pamahalalan  at ang mga sangay niyon at d:mga entity na di pampamahalaan na tumatanggap ng subsidy o equity nang tuwiran o di tuwirang mula sa o sa pamamagitan  ng pamahalaan na hinihingi ng batas o ng nagkaloob na institusyon na sumailalim sa gayong pag aawdit bilang isang kondisyon sa pagtanggap ng subsidy o equity "equitable bank"gayon pa man kapag di sapat ang sistemang pang internal kontrol ng inawdit na mga tanggapan  ang komisyon ay maaaring gumamit ng mga hakbangin  kabilang ang pansamantala o natatanging pre awdit na kinakailangan at nararapat upang maiwasto ang mga pagkukulang ito ay dapat mag ingat ng pangkahalatang kwenta ng pamahalaanat sa panahong maaaring itadhana ng batas pangalagaan ang mga botser at iba pang nagpapatunay ng papeles na kaugnay niyon

seksiyon 2(2)dapat magkaroon ang komisyon ng tanging awtoridad batay sa mga katakdaan sa artikulong ito  na magtakda ng saklaw ng awdit at pagsusuri nito magtatag ng mga kaparaanan at pamamaraan na kinakailangan ukol doon at maglagda ng mga tuntunin at alituntunin sa pagtutuos atpag aawdit kabilang ang mga ukol sa paghadlang at di pagpapahintulot sa mga paggugol o paggamit ng mga salapi at ari arian ng pamahalaan;national treasure,resources; na tiwali  hindi kinakailangan  labis labis maluho o di makatwiran

seksiyon 3hindi dapat magpatibay ng anomang batas na sa ano pa mang kaparaanan ay inilalabas sa hurisdiksyon ng komisyon sa awdit ang alimang entity ng pamahalaan  o sangay nito ukol sa anomang pamumuhunan sa salapi ng bayan 

seksiyon 4 ang komisyon ay dapat magharap sa pangulo at sa kongreso sa loob ng panahong itinakda ng batas ng taunang ulat na sumasaklaw sa kalagayan at pagpapakilos  sa pananalapi ng pamahalaan  ng mga bahaigi  mga sangay at mga instrumentality niyon kasama ang mga korporasyon ari o kontrolado ng pamahalaan at mga entity na di pampamahalaan batay sa awdit nito at magtagubilin  ng mga hakbangin na kinakailangan upang mapag ibayo  ang kakayan at pagkamabisa ng mga ito ito ay dapat magharap ng iba pang mga ulat na maaaring kailanganin ng batas